Царды хорзæх хæдзарвæндаджы буц хистæртæй цæуы. Сæ кæстæртæ дуджы, рæстæджы комулæфт куы фенкъарынц, уæд цардвæлтæрд хистæртæн сæ æрдзон курдиат, уды рæстдзинад арвайдæнау бæрæг вæййы, сæ зæрдæйы равг хурау райы. Рагæй фæстæмæ дæр Райгуырæн бæстæйы ном бæрзонд чи хаста, уыдон уæлдай кадджындæр уыдысты адæмы ʼхсæн. Бирæ сты, дунейыл Ирыстоны ном кæй фæрцы айхъуыст, уыдон. Арт кæм судзы, фарн дæр уым ис. Фæлæ рухс æмæ тафс – цæй фæрцы? Раст зонды – уый рахизы лæггадмæ, рæсугъд хъуыддæгтæм. О, адæймаг райдайы бæрнондзинадæй, уыцы миниуæджы гуырæн та – бинонтæ, хæдзар, фыдыуæзæг. Иронæн та ныфс æмæ æхсар кæддæриддæр – йæ туджы. Уымæн æмæ у фыдæлты намысæй сæрст, нæртон æгъдауæй барст.
Гъе уымæн лæууы цæсгом йæ зæрдыл тохы рæстæг дæр. Гъе уымæн у лæгдзинад йæ тырыса цыфæнды дугтæ-заманты дæр, гъе уымæн вæййы разæй лæгбахъуыды рæстæг æдзух. Гъе уымæн æвдисынц хъæбатырдзинад нæ дзыллæйы хуыздæр минæвæрттæ мæнæ ныр дæр нацизмимæ тохы Украинæйы. Æмæ куыд нæ хъуамæ кæнæм арфæ, Иры Стыр Ныхасмæ цы фæсивæд æрбамбырд, уыдонæн. Ирыстоны лæппутæй Уæрæсейы Хъæбатыры ном лæвæрд кæмæн æрцыд сæрмагонд æфсæддон операцийы архайгæйæ, уыдоны ныййарджытæн арфæ ракодтой Ныхасы хистæртæ, сæ сæргъы Уататы Зелим, афтæмæй. Балæвар сын кодтой Кады гæххæттытæ æмæ зæрдылдарæн лæвæрттæ. Поэт Касаты Батрадз та хъæбатыртæй алкæуыл дæр ныффыста æмдзæвгæ, æмæ сæ кæстæртæ бакастысты. Ныхасы ахсджиаг мадзалы ма Арфæйы гæххæттытимæ лæвæрттæ райстой, ацы аз сыгъзæрин майдантимæ скъола каст чи фæцис, уыцы кæстæртæ дæр.
Зæрдиаг арфæтæ, цæссыгтæ, арф æнкъарæнтæ сæмхæццæ сты ацы ран. Æмæ куыд нæ, кæд æмæ иууылдæр сæрыстыр уыдысты нæ кæстæрты хъæбатырдзинад æмæ æхсардзинадæй, зæрдæрыст – чи нал ис, уыдоны нæмттæ мысгæйæ!
Уататы Зелим Ирыстоны цæрджыты номæй арфæ ракодта УФ-йы Хъæбатыр Датиты Георгийы фырт Аланы мадæн, фæзминаг кæстæр кæй схъомыл кодта, уый тыххæй. Радта йын Арфæйы гæххæтт æмæ зæрдылдарæн лæвæрттæ. Аланæн УФ-йы Хъæбатыры ном лæвæрд æрцыд сæрмагонд æфсæддон операцийы æрвон тыгъдады уæлдæр пилотаж æмæ тæмæссаг хъæбатырдзинад равдисыны тыххæй.
25 азы – æфсæддон службæйы, 250 хæстон стахты уæлдæфмæ, ныддæрæн кодта 12 тæхæг аппараты, уыдонæй бомбæтæ калæг æртæ «Су-24», размæбырсæг æртæ «Су-25», куынæггæнæг дыууæ «Су-24», зенитон-ракетон комплекстæ «С- 300» дзæвгар. Уæрæсейы нырыккон уæлдæфон техникæйыл фыццагдæр чи сарæхст, уыдонæй иу у Алан.
Лæгдзинады фыццаг орден райста, сæрмагонд æфсæддон операцийы рæстæг æхсæвы тохы кæй бацыд æмæ нæ бомбæтæкалджытæй кæй суæгъд кодта, ныхкъуырд сын ратгæйæ, уый тыххæй. Дыккаг Лæгдзинады орден та йын лæвæрд æрцыд, 13 сахаты дæргъы ныхмæлæууæгимæ уæлдæфы тохы куы бацыд, уый фæстæ. Ныртæккæ Датиты Алан у нæ бæстæйы хуыздæр тæхджытæй иу.
Кад æмæ цыт цы хъæбатыртæн кодтой, уыдоны ʼхсæн уыдысты Абайты мыггаджы минæвæрттæ дæр.
Абайты Юри у 70-æм полчы командæгæнæджы хæдивæг. 34 азы дæр ыл нæма сæххæст, афтæмæй йæ лæгдзинады хабар дардыл айхъуыст.
«Буйвол» – ахæм у Юрийы æфсæддон фæсномыг. Йæ амындмæ гæсгæ батальон йæ тыхтæ сарæзта Запорожьейы ʼрдæм. Карз тох цыд цалдæр боны. Йæ батальоны къухы бафтыд знаджы æрбырсын æмæ бынат бацахсын. Афтæмæй Абайты Юрийæн радтой УФ-йы Хъæбатыры ном. Йе ʼфсæддон сгуыхтдзинæдты тыххæй йæ схорзæхджын кодтой Суворовы номыл, «Ирыстоны кадæн» æмæ Хъæбатырдзинады майдантæй, стæй Лæгдзинады орденæй.
Уæрæсейы Федерацийы Хъæбатыр Есенаты Æхсарбеджы фырт Таймуразы ныййарæг мадæн дæр Уататы Зелим Ирыстоны цæрджыты номæй арфæ ракодта, фæзминаг фырт кæй схъомыл кодта, уый тыххæй. Радта йын Арфæйы гæххæтт æмæ зæрдылдарæн лæвæрттæ.
Таймураз цы хъæбатырдзинад равдыста, уымæн æвдисæн уыдысты йе ‘мхæстонтæ сæрмагонд æфсæддон операцийы. Цæвиттон, украинаг националистты уацары куы бахаудтой, уæд сыл уыдон æнауæрдгæйæ сæ тых æвзæрстой. Уыцы митæм кæсгæйæ, Таймураз сæ сæрыл рахæцыд, æмæ йын тугдзыхтæ йæ къах автоматы хъæдæй асастой, йе уæнгтæ йын сбастой. Уый уæддæр не сразы уырыссаг гæрзифтонг тыхты тыххæй информаци раттыныл. Уæд æй тыхнад фæкодтой, æмæ бауадзыг. Афтæ цалдæр хатты. Сыхаг уаты цы уацайрæгтæ уыд, уыдон хъуыстой йæ ныхæстæ: «Фæлæуут, гауыртæ! Æз цыфæндыйæ дæр ардыгæй ссæрибар кæндзынæн мæхи, æмæ мæ фæндаг фæстæмæ ардæм уыдзæн! Ссардзынæн уæ, фашисттæ, æмæ уæ ныммардзынæн!» Сæ тых ыл ныккалдтой ногæй. Домдтой дзы, цæмæй загътаид «Слава Украине!» Фæлæ ирон лæг басæттын нæ бакуымдта æмæ та-иу, йæ рыст уромгæйæ, сæрыстырæй загъта: «Слава России!»
Фæстæдæр сыхаг уатæй сыбыртт нал хъуыст. Иннæ уацайрæгты уырдæм куы бакодтой, уæд танчы командир, хистæр сержант Есенаты Таймураз уым нал уыд. Иннæ уацайрæгты дыууæ мæйы фæстæ ссæрибар кодтой. Ныфс нæ ис, Таймураз дæр сæрæгасæй кæй сæмбæлдзæн йæ уарзон Ирыстоны зæххыл.
Кад, намыс, уæздандзинад, æфсарм æмæ æхсар, Фыдыбæстæйыл иузæрдиондзинад – уыдон ирон лæгæн йæ туджы сты, нæ фыдæлтæй нын баззадысты. Афтæ уыд, у æмæ уыдзæн æнустæм!
Æмзонд, æмхъару æмæ æмвæнд куы уæм, уæд фæуæлахиз уыдзыстæм цавæрфæнды хæрамдзинад æмæ фыддзинадыл дæр.
Нæ зæрдæ нæ зынаргъ хъæбатыртæн зæгъы æнæниздзинад, фæрныгад æмæ ныфс.
Уæлахиз ут, нæ уæлахиздзаутæ!
КЪУДУХТЫ Маринæ