Мæздæгмæ ʼввахс ис дыууæ станицæйы – Черноярская (Дзæрæстæ) æмæ Ново-Осетинская (Мусхъæу). Мусхъæуы, 1869 азы мартъийы фыццаг бон райгуырдис Гуырдзыбеты афицер Майрæмсауæн лæппу æмæ йæ схуыдтой Бласка (официалон гæххæтты – Власий Иванович).
Ацы хъæутæм дыгур ралыгъдысты хохæй, Мæсыгхъæуæй, XIX æнусы райдианы. Æнус æмæ æрдæгæй фылдæр цæрынц хъазахъхъæгты астæу, фыдæй-фыртмæ службæ кодтой хъазахъхъаг æфсады, фæлæ абоны онг дæр се ʼвзаг, се ʼгъдау, сæ цардыуаг у ирон. Бласка ам базыдта æвзаг дæр, æгъдау дæр, дзырды аивдзинад æмæ фыдызæхх уарзын дæр.
Бласкайæн йæ фыд раджы амард, æмæ бинонтæ хъуагдзинæдтæ æййæфтой, лæппуйæн зæрдæфæндон ахуыры фадат нæ фæци. Стъараполы гимназы иучысыл ацахуыр кодта, стæй йæ ныууагъта æмæ 1888 азы æфсады службæ кæнын райдыдта. Фæци каст æфсæддон скъола æмæ 1893 азы райста хъазахъхъаг æфсады кæстæр афицеры ном.
Æвæццæгæн, Бласка æфсæддон куыстыл æнувыд уыдис: йæ цард æфсады арвыста, йæ мæлæт дæр уым ссардта. 1905 азы Японы хæстмæ барвæндæй ацыдис æмæ июлы 1-æм бон атакæйы рæстæджы дзыхъмард фæци знаджы нæмыгæй дæлесаул Бласка. Бирæ уарзтой раст адæймаг æмæ хъæбатыр афицеры полчъы æфсæддон адæм. Цинкæй табæты Бласкайы мард æрластой йæ райгуырæн хъæумæ, æмæ уым ныгæд æрцыд йæ фыды фарсмæ.
Абоны онг дæр уым ис Бласкайы мæрдон æнцой. Сыгъдæг æмæ аив у йæ уæлмæрд Бласкайæн. Бирæ йæ уарзтой хъæубæстæ, уарзынц æй æмæ йын стыр кад кæнынц фæсивæд абон дæр. Йæ мысæн бонты кæддæриддæр æрцæуынц йæ ингæнмæ æмæ йын фæзæгъынц сæ зæрдæйы уарзондæр ныхæстæ.
О, фæлæ XIX æнусы арæзт хæдзар, кæй зæгъын æй хъæуы, заууатмæ æрцыд. Бæстыхай æвæстиатæй хъуыди бындуронæй сцалцæг кæнын.
Æмæ ралæууыд уыцы бон. Специалисттæ ныридæгæн стыр куыст бакодтой. Базылдысты къултæм, реставраци скодтой рудзгуыты иу хайæн, дуæрттæ та ногæй сарæзтой зæронд къамтæй ист хуызæгтæм гæсгæ. Суанг ма хъæдын фæлгæттыл рагон фæлындæнтæ æмæ дурын пец бахъахъхъæнын дæр къухы бафтыд. Адæймаджы уырнгæ дæр нæ кæны, афæдзы размæ заууат уавæры цы бæстыхай уыд, уый цыбыр рæстæгмæ йæ хуыз кæй скалдта.
Ныртæккæ реставратортæ архайынц, цæмæй хæдзарæн йæ райдайæн хуыз хъахъхъæд æрцæуа. Проектмæ гæсгæ, кæрты уыдзæн, поэт йæ æмдзæвгæты арæх кæуыл фыста, ахæм дыргъдон.
Хæдзары æрбынат кæндзысты хуыссæнуат, цæлгæнæн æмæ кусæн кабинет поэтæн йæхи дзаумæттæ æмæ зындгонд куыстытимæ.
Гуырдзыбеты Бласка ацы хæдзары царди. Ам фыста æмдзæвгæтæ æмæ йын арæх уыд фембæлдтытæ ирон литературæйы бындурæвæрæг Хетæгкаты Къостаимæ.
Аразджытæ ныфс куыд æвæрынц, афтæмæй хæдзар-музей йæ дуæрттæ адæмæн байгом кæндзæн сентябры. Ныр ардæм экскурситы цæуынæн бар уыдзæн республикæйы цæрджытæ æмæ уазджытæн дæр.
Бласкайы сфæлдыстад æнæхъæнæй дæр, стæй куыд мидисæй, афтæ формæйæ дæр æнгом баст уыдис адæмон поэзийыл – фольклорыл. Уырдыгæй æрбацыд йæ зæрдæмæ, стæй йе ʼмдзæвгæтæм иунæджы фæлгонц абырæджы хуызы.
Ирон адæммæ Хетæгкаты Къостайы нæртон хъæлæс цы дзырды дæснытæ растын кодта, уыдонæй иу у Гуырдзыбеты Майрæмсауы фырт Бласка. Нæ поэты зондахаст йæ рæстæджы революцион змæлдимæ кæй нæ баиу, уымæн бамбарæн ис, йæ цардвæндæгтæм ын æркæсгæйæ. Стæй æнæуи дæр нæ культурæ æмæ аивады рагон минæвæрттæн се сфæлдыстадæн уыцы домæнмæ гæсгæ аргъ кæнын раст дæр нæ уаид. Диссаг уый у, æмæ, цæрæнбонты æфсады уæвгæйæ, æцæгæлон адæмты ʼхсæн фæцæргæйæ, Бласка ирон литературæйы классик кæй сси! Афтæ баст уыд йæ адæмимæ зæрдæйæ.
Сахъ лæг æмæ стыр поэт уыд Гуырдзыбеты Бласка, хæцыд кард æмæ сисæй. Хорз арæхст кардæй, фæлæ йын ирон адæмы æхсæн æнусон кад скодта зарæг. Йæ фæндыры тæнтæй райхъуыст ног зæл æмæ уый цалынмæ ирон фæндыр цæгъда, уæдмæ нæ банымæг уыдзæн.
Æрмæг бацæттæ кодта КЪУДУХТЫ Маринæ