«Хорз лæджы кой дардмæ хъуысы», – дзырдтой-иу нæ фыдæлтæ. Мах та, сæ фæдонтæ, уыцы ныхæсты рæстдзинад æрымысæм, уыдоны аккаг адæймагыл куы сæмбæлæм, уæд. Мæнæн ацы æмбисонд мæ зæрдыл чи æрлæууын кодта, уыдонæй иу у Хуыбылты Таймураз (Темо).
Уый райгуырд Цхинвалы районы Ардисы хъæуы, фæлæ йæ хъысмæт афтæ рауад, æмæ ныр дыууиссæдз азæй фылдæр цæры Дзæуджыхъæуы.
Ахӕм адӕймӕгтӕ ис, ӕмӕ кӕм цӕуынц, кӕм лӕууынц, уым алцыдӕр сӕ фарнӕй хуызджындӕр кæны. Сӕ уындӕй бӕстыл хур атулы, ӕмӕ нӕ цард фесты цины зарӕг. Æмæ ацы æууæлæй хъысмæт кæй фæхайджын кодта, уыдонæй у Хуыбылы-фырт дæр. Йæ ном хорз зындгонд у. Уымæн нæ, æмæ стыр ахуыргонд у, – зонады бæрзæндтæм нæ хызт, æмæ йæ уымæн нæ нымайынц адæм. Уый йæхицæн сном кодта йæ намысджын фæллойадон архайдæй, йæ ирон æгъдау æмæ фарнæй, адæммæ йæ уарзондзинадæй. Йæ зæрдæ у суадонау рæсугъд. Искæмæн хорзы бацæуын, адæмæн бæлæггад кæнын, зæрдиаг куыстæй Ирыстон цæрæццаг кæнын – уый нымайы йæ сæйрагдæр нысаныл. Ныр ыл 65 азы сæххæст, æмæ уыцы азтæм æгадæй нæ цыдис – нымад уыдис кадджын ирон лæгыл, æмæ ахæм у абон дæр. Хорзы кой та дардыл хъуысы. Кæй æхсæн æрцард, уыдон æй се ‘ппæт дæр зонынц хорздзинæдтæ тауæгæй, уæзбынæй, бинонтыл аудæгæй.
О, адæймаг, æцæг адæймаг вæййы йæ адæмы фæдон. Фæлæ фæрныг фæндаг райдайы фæрныг къæсæрæй. Дзæуджыхъæуы кад æмæ радæй, сыхбæстæн уарзонæй цæрынц Хуыбылты Темойы бинонтæ, æмæ сæ кæстæртæ дæр сæ ныййарджытæй царды фæндаггонæн райстой æртæ сæйраг хорздзинады: бæрнондзинад, фæллой æмæ æгъдау.
Диссаг у, æвæдза! æххуыс, сæрæндзинад тынгдæр, æхсызгондæр кæм фæхъæуы, уым Хуыбылы-фырт февзæры æппæты разæй. Хистæртæн у æвæллайгæ лæггадгæнæг, кæстæртæн та – цæстуарзон зондамонæг. Уæдæ йын æрдхæрдтæ цас ис ам, цæгаты, стæй нæ хуссар хайы, уый та! æмæ уый, фыццаджыдæр, йæхæдæг æмгарæн кæй бæззы, уый фæрцы.
Адæймаг цы къуымы райгуыры, йæ фыццаг къахдзæфтæ цы зæххыл акæны, уый ад ын цæрæнбонты ницы скæны, уым æм сæвзæры Райгуырæн бæстæмæ уарзондзинад. Хуыбылты Темо дæр арæх æрымысы йæ райгуырæн уæзæг, фæлæ, хъыгагæн, йæ къухы нал æфты уырдæм ацæуын, стæй æрмæст уымæн нæ, фæлæ мыггагæй, хъæубæстæй дæр бирæтæ цух сты уыцы хорздзинадæй. Уымæ гæсгæ бавдæлд æмæ Уæллаг Санибайы сфæнд кодта, йæ фыдæлтæ-иу цы дзуæрттæм куывтой, уыдоны тæваг банкъарын. Йæ фарсмæ æрбалæууыд Хуыбылты мыггаг, æмæ сарæзтой Дауджыты дзуар. Ныр уыцы ран æрбамбырд вæййынц канд Хуыбылты мыггаг нæ, фæлæ ма уыцы дзуарыл йæхи бафæдзæхсын кæй фæфæнды, уыдон се ‘ппæт дæр.
Хъуамæ алчидæр тырна, цæмæй йын адæмы ‘хсæн уа кад, аргъ ын кæной, йæ алыварс чи ис, уыдон. Уый та аразгæ у адæймагæн йæхицæй. æгъдауджын, цæстуарзон куы уай, адæмимæ хæларæй куы цæрай, царды исты хорздзинад ныууадзынмæ куы тырнай, уæд, зæгъæн ис, дзæгъæлы нæ райгуырдтæ.
Ахæм æвæрццаг миниуджытæй Хуыцау кæй фæхайджын кодта, уыдоны номхыгъдмæ хауыс æнæмæнг, Темо, ды дæр. Фæзæгъынц, зæгъгæ, дам, хорзы ном хæссыныл бирæ фыдæбон ис, фæлæ ды ацы хæс æххæст кæныс цæсгомджынæй.
Арт кæм судзы, фарн дæр уым ис. Фæлæ рухс æмæ тавс – цæй фæрцы? Раст зонды – уый рахизы лæггадмæ, рæсугъд хъуыддæгтæм. æмæ дын куыд нæ хъуамæ кæнæм арфæ абон дæ юбилейы фæдыл! Кад æмæ, дам, цард æмбæлццæттæ сты, æмæ дæ уымæн ис адæмы хорзæх. Хуыцау æмæ дын бæсты фарн фылдæр кæнæнт дæ цардхъомыс, афтæмæй дæ фæндтæ нæртон æфсир æфтауæнт! А дунейы цы хорздзинæдтæ ис, уыдонæй хайджын у! 65 азы сæрты куыд рæсугъд æмæ сæрæгасæй ахызтæ, афтæ ма дæ сæдæ азы рындзæй дæр ракæс!
КЪОДОТЫ Мэлс
хиуæтты æмæ æмгæртты номæй