Йæ уды фарн æмæ рæсугъддзинадæй дуне чи рухс кæны, уыцы адæймаг æрмæст йæхæдæг нæу амондджын, фæлæ йæ алфамбылай чи ис, уыдон дæр. Æмæ ма рæсугъд зæрдæйы хицау стыр курдиаты хицау дæр куы уа, уæд ын æмбал нæй. Ахæм, æнæдызæрдыгæй, у адæмон фыссæг, поэт, прозаик, публицист, Цæгат Ирыстоны æмæ Уæрæсейы фысджыты æмæ журналистты цæдисты уæнг, Цæгат Ирыстоны æмæ Уæрæсейы культурæйы сгуыхт кусæг, республикæйы стырдæр хæрзиуæг «Во Славу Осетии»-йы кавалер Дауыраты Ханджерийы фырт Дамир.
Фыдыбæстæйы Стыр хæсты азарæй сидзæры мæгуыры бонтæ чи фæтыдта, уыдонæй уыд Дамир дæр. Фæлæ йæ сидзæргæс мад йæ уды хъару, йæ уарзондзинад снывонд кодта йæ иунæг хъæбулæн, æмæ дзы рауад адæмæн уарзон, курдиатджын адæймаг.
Фидæны фыссæг Хуымæллæджы астæуккаг скъола æмæ стæй та педагогон институт каст куы фæцис, уæд ахуыр кодта Мæскуыйы Уæлдæр партион скъолайы журналистикæйы факультеты. Уый фæстæ куыста бирæ бæрнон бынæтты: Рахизфарсы районы фæскомцæдисы секретарæй, инструкторæй, партийы райкомы хайады хицауæй, уыд Уæлдæр Советы депутат. 1995 азы йæ равзæрстой Беслæны администрацийы хицауæй, æмæ уыцы ран фæкуыста бирæ азты дæргъы. Цалдæр азы уыд Рахизфарсы районы газет «Коммунизмы тырыса»-йы сæйраг редактор дæр. Уыцы бæрнон бынæтты Дауыры-фырт цас хорздзинæдтæ сарæзта адæмæн, уыдон дардыл дзуринаг сты. Фæлæ кæмфæнды куы куыстаид, уæддæр фыццаджыдæр уыд фыссæг.
Æрæджы Дзæуджыхъæуы Центрон зонадон библиотекæмæ адæмæн уарзон фыссæджы 85 азы юбилейы бæрæгбон сбæрæг кæнынмæ æрбацыдысты йæ хæлæрттæ, зонгæтæ, æмкусджытæ. Хъыгагæн, бæстæйы тæссаг уавæр нымайгæйæ, йæ бирæ зонгæтæ æмæ чиныгкæсджытæй кæй фæндыд, уыдонæн се ‘ппæты фæхоныны фадат нæ уыд.
Мадзал йæ раныхасæй байгом кодта библиотекæйы хайады сæргълæууæг, изæры организатор Мурасты Риммæ. Уый бæлвырд радзырдта фыссæджы цардвæндаг æмæ стыр курдиаты тыххæй. Бакаст библиотекæйы номæй Арфæйы фыстæг æмæ радта зæрдылдарæн лæвар Дамирæн. Риммæ куыд загъта, афтæмæй Дауыры-фырты зæрдæбынæй уарзынц æппæт Ирыстоны дæр. Республикæйы библиотекæты йæ диссаджы зæрдæмæдзæугæ чингуытæ никуы фæстиат кæнынц, кæдфæнды дæр сæ хæлофæй скъæфынц æмæ ногтæ фæагурынц. Адæм Дамирмæ уымæн тырнынц, æмæ сæ хоны хъуыды кæнынмæ. Хъуыды чи кæны, уый та рæдигæ нæ кæны. Фыссæджы сфæлдыстады иннæ хорздзинад та уый мидæг ис, æмæ æнæрлæугæ сиды раст дзырдæй ивгъуыдæн аргъ кæнынмæ.
Цæгат Ирыстоны фысджыты цæдисы сæрдар Хозиты Барис йæ раныхасы загъта:
– Ныртæккæ уавæр афтæ у, æмæ бирæ адæмы иумæ æрæмбырд кæныны фадат нæй, æндæр мæ уырны, Дамиры фæдыл чи æрбацыдаид, уыдон ацы залы цæугæ дæр нæ бакодтаиккой, – афтæ зынаргъ сын у. Дамир литературæйы алы къабазы дæр хорз арæхсы. Кæд æм тынг бирæ аивадон уацмыстæ ис, уæддæр æй æз схонин документалист. Нæ зындгонд адæмы тыххæй уый хуызæн хорз æмæ бæлвырд ничи ныффыста. Документалон уацау фыссын та æнцон нæу. Нæ фысджытæй ма бирæтæ бафæлвæрдтой уыцы жанры фыссын, фæлæ дзы Дамиры хуызæн никæйы къухы бафтыд. Адæймаджы биографийæ аивадон уацмыс снывæндыны уæлдай ма историон рæстдзинадæй иуварс ма хъуамæ ахизай. Уый æрмæст Хъулаты Хъуыбады, Хъæбæлоты Билар, Кучиты Эльбрус, Дзиойты Мухтар, Кæсæбиты Митя æмæ æндæртыл цы документалон уацаутæ ныффыста, уыдонæн ирон литературæйы историйы æмбал нæй. Токаты Гоккимæ та суанг Англисмæ фæцыд, сбæлвырд ын кодта йæ цард æмæ архайд æмæ йыл диссаджы уацау ныффыста. Уыдон рацыдысты хицæн чиныгуытæй. Фыссæджы курдиаты руаджы чиныгкæсæг базонгæ ацы стыр адæмы цард æмæ алывæрсыг архайдимæ.
Дамиры чингуыты редактортæ Дзанайты Ирæ æмæ Дзуццаты Зæлинæ дзырдтой фыссæджы курдиат æмæ хъæздыг æвзаджы тыххæй. Зæлинæ куыд загъта, афтæмæй Дамиры уацмыстæ кæд зын фыссæн сты, уæд сæ кæсын та у æнцон, адæймагæн хæссынц æхцондзинад.
Дамиры ‘рыгон бонты хæлар, зындгонд скульптор Дзбойты Михал куыд банысан кодта, афтæмæй сæрыстыр у, ахæм хæлар ын кæй ис, уымæй, æмæ радзырдта йæ мысинæгтæ.
Цæгат Ирыстоны аграрон университеты профессор Хъалаты Сергей йæ раныхасы æрлæууыд, зындгонд физик-астролог Токаты Гокки космонавтикæйы зонадмæ цы стыр бавæрд бахаста, ууыл. Уый, куыд зонæм, афтæмæй йæ рæстæджы цыдæр аххосæгтæм гæсгæ æрвыст æрцыд Англисмæ.
– Фыссæг стыр арфæйаг хъуыддаг сарæзта, сæрмагондæй ахæм адæймаджы тыххæй Англисмæ кæй фæцыд æмæ нæ йæ цард æмæ бирæ зонадон бынтимæ кæй базонгæ кодта, уымæй. Дамирæн æрмæст уый тыххæй дæр æмбæлы Ирыстоны Кадджын æмбæстаджы ном раттын, – загъта Хъалаты Сергей.
Дамиры тыххæй ма сæ хъуыдытæ загътой æхсæнадон архайджытæ Лалыты Левæ, Еналдыты Хъазыбег, Агънаты Хъамболат, фыссæг Хохойты Энвер. Мыггаджы номæй изæры архайджытæ æмæ организатортæн, стæй рауагъдады кусджытæн арфæ ракодта Дауыраты Таймураз. Куыд загъта, афтæмæй мыггаг кадджын у хорз лæгтæй, уыдонæй у Дамир дæр, æмæ дзы тынг сæрыстыр сты йе ‘рвадæлтæ.
Мадзал сæ аивадæй срæсугъд кодтой Дауыраты Эдуард, Аивадон лицейы ахуырдзау Уаниты Назар. Фыссæджы фыст æмдзæвгæтæ аив бакастысты Дзæуджыхъæуы 7-æм скъолайы ахуырдзаутæ сæ ахуыргæнæг Чехойты Светланæйы разамындæй.
Изæры архайджытæ æхсызгонæй бакастысты экраныл Дамиры цардæй видеоравдыстытæм. Бирæ хорздзинæдтæ кæмæн сарæзта, уыдонæй дæр чидæртæ сæ арфæйы ныхæстæ ралæвæрдтой видеойы хуызы.
Нæ ирон лæгтæй сылгоймагæн стыр аргъ чи кæны, зæдтимæ йæ чи бары, уыдонæй иу у Дамир. Уымæн йе ‘рвылбоны царды дæр æмæ йе сфæлдыстады дæр сæйраг бынат ахсынц йæ ныййарæг мад, йæ бинойнаг Хъариаты Фатимæ æмæ йæ чызг. «Адæймаг хъуамæ фæстæмæ акæса æмæ зæгъа: цы сарæзтон? Йæ къухы ницы бафтдзæн, йæ фарсмæ хорз бинойнаг куы нæ уа, куы нæ йæ æмбара, уæд. Æз амондджын дæн, мæ бинонтæ кæддæриддæр мæ хуыздæр æххуысгæнджытæ кæй сты, уымæй», – зæгъы фыссæг.
Дзырд дæр ыл нæй, ахæм бæрнон бынæтты чи фæкуыста, æдзух адæмы зæрдæтæм фæндаг чи агуырдта, йæ уды хъарм сын чи лæвæрдта æмæ ма афтæмæй стыр фыссæг дæр чи у, уымæн æнæ æххуысæй фæзын уыдаид царды. Æнтысгæ дæр ын уымæн бирæ бакодта. Йæ чингуытæ «Сæрдыгон фæткъуытæ», «Удыбæстæ», «Мухтары бæрзонд кувæндон», «Мæ сабибонты фæлмæн къæвдатæ», «Лæгау-лæгтæ», «Мæ хъæу Хуымæллæг», «Портрет осетина на луне», Святые имена», «Гуыргæ дæтты зæлланг» – æдæппæт ссæдзы бæрц – аккаг бынат ссардтой ирон литературæйы хæзнадоны.
Мах дæр, газеты коллектив, зæрдæбын арфæ кæнæм Дамирæн йæ 85 азы юбилейы фæдыл. Сæдæ азмæ æнæниз æмæ куыстхъомæй фæцæр, де сфæлдыстадон хъомыс макуы бамынæг уæд! Сæрмагонд бузныг библиотекæйы кусджытæн, сæ сæргъы Мурасты Риммæ, нæ хорз лæгты ном кæй нæ рох кæнынц, уый тыххæй.
ДЖУСОЙТЫ Нинæ