Хаджеты Таймураз райгуырд 1-æм мартъийы 1945 азы Хуссар Ирыстоны Къуыдаргомы Ногхъæуы бирæ бинонты æхсæн. Цы артдзæсты фæзынд а дунемæ, уым кæддæриддæр аргъ кодтой фæллойæн æмæ адæмы фарнæн.
Зындгонд ирон поэт Хаджеты (Джусойты) Таймуразы йæ диссаджы лирикон æмдзæвгæты тыххæй бирæтæ хуыдтой «ирон Есенин». Таймураз йæ сывæллоны бонтæ арвыста йæ райгуырæн хæхты хъæбысы. Ахуыр кæнын райдыдта Къуайсайы, астæуккаг скъола та каст фæци 1964 азы Цхинвалы. Советон æфсады арæнхъахъхъæнæг хæйтты службæйы фæстæ, 1968 азы, ахуыр кæнынмæ бацыд Мæскуыйы Горькийы номыл литературон институтмæ. Фидæны поэтæн ам фидардæр кодта йæ курдиат. Таймураз æдзухдæр агуырдта сфæлдыстадон сæрибардзинад æмæ, цæмæй йæ номдзыд æфсымæр Джусойты Нафийы аууоны ма уыдаид, уый тыххæй йæхицæн æрхъуыды кодта литературон псевдоним «Хаджеты» – йæ фыдыфыды хуыдтой Хадже, æмæ уымæ гæсгæ. Хаджеты Таймураз æрмæст курдиатджын поэт нæ уыд, фæлæ тæлмацгæнæг дæр, стæй ма хорз арæхст зарынмæ, йе мдзæвгæтыл фыста музыкæ æмæ-иу сæ йæ хæлæрттæн зарыд.
Таймуразы чингуытæ цæуын райдыдтой 1973 азæй фæстæмæ: «Фараст барæджы», «Хъысмæт æмæ зарæг», «Уацмыстæ», «Æхсон дуры хъæлæс», «Урс хæхты зарджытæ», «Фæндæгты фарн», «Фæсизæр», «Арты уидæгтæ»… Йæ поэзи дзаг у уарзондзинады æнкъарæнтæй райгуырæн уæзæгмæ, ныййарæгмæ, уарзон сылгоймагмæ, цин æмæ маст кæимæ дих кодта, уыцы æмбæлттæм. Хаджеты Таймураз, 1979 азы Советон Цæдисы фысджыты цæдисы уæнг цы сси, æндæр ницавæр нæмттæ æмæ хæрзиуджытыл хъуыды кодта. Фæлæ йын адæм йæ поэтикон уацмыстæ кæй уарзтой æмæ, æнæ адæмон поэты ном райсгæйæ, адæмон поэт кæй уыд, уый уыд йæ иууыл стырдæр хæрзиуæг.
Йæ удыхъæдмæ гæсгæ уыд лирик. Йæ лирикон хъайтар у рæстдзинадыл тохгæнæг, рæстзæрдæ адæймаг. Поэт æмбæрста, куыд вазыгджын у цард, æмæ йын тырныдта йæ сусæгдзинæдтæ басгарыныл.
Таймураз кæд йæхæдæг кæстæры ном хаста фысджыты ‘хсæн, уæддæр кæстæртыл зæронд лæгау аудыдта. Иу æмæ дыууæ æвзонг уды нæ бауагъта ныфс сфæлдыстадон гуыргъахъ фæндæгтыл цæуынмæ. Æрмæст æм баулæф, æндæр-иу йæхи хъуыддæгтæ ныууагътаид æмæ кæстæрмæ, æмгармæ æххуысы къух бадардтаид.
Хаджеты Таймуразæн, æвæццæгæн, Ирыстоны адæмон поэт Цæрукъаты Алыксандры хуызæн кад ничи скодта. Уый фыста: «Хаджеты Таймураз ирон аив дзырды хæзнадонмæ бахаста æмбисонды æвæрæн, равдыста æцæг курдиатджын поэты миниуджытæ – сфæлдыстадон ног комулæфт, æмæ уымæй бацахста йæхи сæрмагонд къæпхæн, сбæрæг йæхи фæндаг. Кæронмæ æнусон æнæлыг темæтæ – хъысмæты сар, цард æмæ мæлæтыл сагъæс, адæймаджы миддунейы судзгæ хъуырдухæнтæ, æрцæуинаг цы уа ацы зæххыл, уый раз, рæстад æмæ фыдохы-хæрамы æгъатыр тох – æмæ бирæ æндæр вазыгджын фарстатæ лыг кæны не ‘рыгон æдзард поэт. Ахæм темæтæй иу у рагон фыдæлтæй баззайгæ исбон, цæрæн нын æнæ кæмæй нæй, уыцы мадæлон æвзаг – скифты, сæрмæтты, аланты æрдынæлвæст, нуарджын æмæ рæстдзæвин ирон ныхас:
Мæлæн дын нæй, мæ фыдæлты æвзаг, –
Дæ зæронд мад у ацы зæххы къори.
Æмæ куы сæфай (ма зæгъæд ызнаг) –
Дæуимæ сæфы дунейы истори».
Хаджейы-фыртæн Ирыстон уыд йæ сагъæс, йæ мæт, йæ хъыг. Йæ царды бæллиц – зæххыл куыд фæуæлахиз уа рæстдзинад, куыд фесæфой мæнгарддзинад æмæ фыдæх. Йе сфæлдыстады зынгæ бынат ахсынц уазондзинад, æрдзы нывтæ. Адæймаг æмæ æрдзы иудзинады уыны æгæрон тых, ныфс æмæ æнцойдзинад.
Хаджейы-фырты цардвæндаг цыбырæй сныв кæнын æнцон нæу, уымæн æмæ йæ цыбыр царды стыр сфæлдыстадон фæндæгтыл рацыд, бирæ сагъæстæ йын бантыст йæ зæрдæйы дадзинтæй ныффæрсудзын, бирæ йын бантыст йæ раттæг адæмæн уарзон ныхæстæ зæгъын æмæ ныффыссын.
Таймуразы райгуырдыл райсом хъуамæ сæххæст уыдаид 79 азы. Æрвон стъалыйы ферттывдау уыд йæ хъысмæт, фæлæ зæххыл ныууагъта рæсугъд фæд, буц хæлæрттæ, зæланггæнæг зарджытæ.