Бинонтæ… Ацы дзырды ис уарзт æмæ химбарынад, ныфс æмæ æнцойад, фæллой æмæ кад. Нæ гыццылæй фæстæмæ нæ ахуыр кæнынц ирон лæджы хуыздæр миниуджытыл.
Махæн фыдæлтæй бирæ алыхуызон æгъдæуттæ баззад. Иутæ дзы ферох сты, цард сæ йæхæдæг аппæрста. Бирæты дзы цæсты гагуыйау хъахъхъæнинаг сты. Уыдонимæ – ирон хъомылад бинонты æхсæн. Бинонтæм æгъдау, æфсарм куы уа, кæстæр хистæры уайдзæфмæ куы хъуса, уæд уыцы бинонтæн, ныййарджытæн стыр кад вæййы.Алкæй хæс дæр у рæстагæй, æнæфæцудгæйæ, йæ сомбоныл хъуыдыгæнгæйæ, йæхицæн йæ адæмы ʼхсæн рæсугъд, хорз ном скæнын, йæ фæстæ ныууадзын хорз хъуыддæгтæ æмæ фарны фæд
Адæймагæн дунейы иууыл зынаргъдæр чи сты, уыдон – йæ сывæллæттæ, йæ хъæбултæ, стæй æрмæст йæ сабитæ нæ, йæ уарзондзинады æнкъарæнтæ равдисы алы сабимæ дæр. Уымæн æмæ хистæртæй уæлдай уый у æнæхин, æнæлаз у.
Хорз, рæсугъд у чысылæй алы саби дæр, фæлæ дзы уæддæр адæймагæн йæ зæрдæмæ йæхи сабийæ æввахсдæр ничи лæууы. Æмæ махæй, хистæртæй, алкæй дæр фæфæнды, цæмæй адæмы рæгъы рацæуа, царды басгуыха, хорз адæймаг дзы рацæуа. Гъе, фæлæ уыцы бæллицтæ царды сæххæст кæнынмæ алчи нæ фæцарæхсы, алчи сæ хъомыл кæныны фаг бæрнондзинад нæ равдисы.
Афтæ уыд ивгъуыд заманты, афтæ у ныртæккæ дæр, кæд цард цивилизацийы фæндагыл стыр къахдзæфтæ размæ акодта, уæддæр. Сабиты мæгуырдзинад, сабиты фыдракæнддзинад, сабитæм тыхбахаст æмæ ноджыдæр семæ баст чи у, уыцы ахсджиаг фарстатæ абон дæр карзæй лæууынц дунейы бирæ бæстæты раз.
Махæй алкæмæн дæр йæ цард сабидугæй райдайы æмæ нæ алчидæр хъуыды кæны, уыцы азтæ йын цавæр уыдысты, уый.
Сабиты æнæхин удты ма гуылмыз, дæрзæг кæнынц нæ дуджы царды уавæртæ. Раздæры заманты, кæд нæ адæм мæгуыр цардысты, уæддæр бинонты ʼхсæн цы бирæ кæстæртæ хъомыл кодтой, уыдон æвæгæсæг нæ уыдысты. Æдзух уыдысты хистæр кар бинонты хъусдарды бын æмæ сæ сæхи цæвиттонæй, хъомыл кодтой ирон æгъдæуттыл, ирон фарныл. Уыимæ ма хистæр сывæллæттæ дæр æндæвтой кæстæрты хъомыладыл.
Ахæм царды уаг абон тынг фæивта. Ныййарджытæй иутæ сæ мæгуырæй рахау-бахауаг систы æмæ сæ арæх нал равдæлы сæ сывæллæттæм. Сæ хъуыддæгтæй сæ сывæллæттæм нал равдæлы, чи схъæздыг сты, уыдоны дæр æмæ бинонты хъармæй, ныййарæджы рæвдыдæй цух аззайынц. Бирæ сабитæн хæдзарæй уынг фæадджындæр вæййы æмæ адзæгъæл вæййынц. Афтæмæй дардæй-дарддæр кæны ныййарджытæй сывæллæтты ʼхсæн дæрддзæг æмæ уыимæ лæмæгъ кæнынц, цы фидар тæгтæй баст вæййынц, уыдон дæр.
Алцы нывыл кæм вæййы, фæлæ ныййарæг уайдзæфы хуызы исты зæгъынмæ куы хъава хъомылгæнæгæн, уæд ын æй хъуамæ зæгъа хибарæй, йæ сывæллон йæ фарсмæ куыд нæ уа, афтæ. Хатт ныййарджытæ сæ сывæллоны цур хæдзары райдайынц æфхæрын сабидоны хъомылгæнæджы. Уæд сывæллон бынтон æндæр цæстæй ракæсы, раздæр ын диссаджы цæвиттойнаг чи уыд, уыцы хъомылгæнæгмæ. Нал фæкоммæ кæсы, хъомылгæнæджы ныхас ницæмæуал фæдары. Уый та, кæй зæгъын æй хъæуы, æгасæй дæр æппæрццæгæй æндавы хъомыладон куыстыл.
Æрвылбон дæр сывæллæттæн хъæуы хæссын цæвиттонæн зындгонд æмæ кады аккаг адæймæгты. Лæмбынæг сын æрдзурын номдзыд адæймæгты цардвæндагыл, цæмæй йæ сæ сабибонтæй бамбарой, алы стыр сгуыхтдзинад дæр стыр фыдæбон æмæ быхсондзинады фæрцы кæй бафты къухты. Дзырд дæр ыл нæй, сывæллонæн иууыл æввахсдæр æмæ уарзондæр у мад. Уый сывæллоны царды ахсы иууыл стырдæр бынат.
Max арæх фæазымджын кæнæм кæцыдæр сабийы йæ æнæуаг миты тыххæй. Афтæмæй та аххосджын, сæйраджыдæр, мах, хистæр фæлтæр, вæййæм. Кæмдæр æм йæ ныййарджытæ, стæй скъолайы фаг хъусдард нæ аздахынц. Йæ ных ын нæ бакъуырынц, кæй цæстыты раз фæкæны ахæм митæ, уыдон дæр, æмæ йе ʼнæуаг митæ кæддæр рахизынц фыдракæндтæм…
Ныртæккæ нæ иумæйаг ахуырадон скъолаты бирæ куыст цæуы нæ рæзгæ фæлтæры æхсæн ирон æгъдæуттæ æрбиноныг кæныны тыххæй. Фæлæ, мæнмæ гæсгæ, уый фаг нæу. Хæдзары фарн бирæ у. Сывæллон бинонты æхсæн хорзæй æмæ æвзæрæй дæр цы уыны, ууыл æнцонæй цайдагъ кæны. Лæппу куы уына йæ нозтджын, æнæуаг дзыхæй дзургæ фыды, уæд ыл, кæй зæгъын æй хъæуы, бандавдзæн æмæ йæ райдайдзæн фæзмын. Уымæ гæсгæ скъола æмæ ныййарджытæн сæ куыст хъуамæ уа иумæ. Æрмæст скъола фаг нæу хæрзæгъдау хъомылад сывæллонæн раттытæн. Уый цæвиттон фæисы хæдзары хистæртæй. Æмæ нæ кæд фæнды æмæ нæ сомбон фæсмойнаг ма фæуа, уæд нæ фыдæлтæ куыд кодтой, афтæ алы ныййарæг дæр хæсджын у, цæмæй йæ кæстæртæн æппæтæй дæр уа цæвиттойнаг.
КЪУДУХТЫ Маринæ