Абон, 22-æм июны, Фыдыбæстæйы Стыр хæсты райдианыл сæххæст 83 азы
Зæххыл цы стырдæр тох æрцыд,
гъе уым ирон туг дæр ныккалд!
1941 азы 22 июны немыцаг фашисттæ æрбалæбурдтой Советон Цæдисмæ, æмæ райдыдта æвирхъау Фыдыбæстæйы Стыр хæст. Цыдис 1418 бон æмæ æхсæвы. Иу бон иннæмæй карздæр. Иу æхсæв иннæмæй тæссагдæр.
Хæст… Мæлæтхæссæг… Хъæбулхор… Цал æмæ цал ныййарæджы баззад фæндæгты хъæбæрыл сæ хъæбултæм æнхъæлмæ кæсгæйæ. Цал æмæ цал æвзонг чызджы фæфыдæнхъæл кодта хæст.
Арвау ныццæлхъ кодта тохы фыццаг гæрах, нæргæ ацыд хæхты ʼмæ быдырты. Мæлæтон дымгæ сæдæ ʼвзагæй ныхситт кодта, атахти быдырты, стыдта фурды уылæнты сæ урс бæрцытæй æмæ сæ ныццавта айнæджы фидар ныхыл.
Хæсты коймæ баризы адæймаджы зæрдæ. Цал æмæ цал хæдзармæ æрхаста фыдбылыз, æнамонддзинад! Цыппар азы дæргъы советон адæм фæцыдысты хæстон фæндæгтыл. Уымæн æмæ зæрдæйæ уарзтой, æцæгæй аргъ кодтой се стыр Фыдыбæстæйæн. Иу уыд сæ хæс – цыфыддæр знаг хъуамæ ссæст æрцæуа. Цагъары бæсты – мæлæт!
Æмæ иннæ адæмты æмрæнхъ æрлæууыдысты ирон адæм дæр. Уæндонæй ныззарыдысты тохы зарæг. Нæ бæстæйы иннæ адæмтимæ иумæ æмуæхск тох кодтой цыфыддæр знаг фашистон Германы æфсады ныхмæ. Ирыстоны минæвæрттæ уыцы хæсты сæхи куыд хъæбатырæй равдыстой, ууыл дзурæг у уый, æмæ дзы нæ чысыл зæххы алы цыппæрæм цæрæг дæр фæмард Фыдыбæстæйы сæраппонд. Гитлеры балбирæгътæ æнхъæл уыдысты, æмæ Советон Цæдис дыууæ мæймæ дæрæнгонд æрцæудзæн. Фæлæ сæхи бæрзæйыл бавзæрстой советон адæмы тых æмæ хъару. Хъæддыхæй-хъæддыхдæр кодтой нæ адæм, карз хæстыты æхсыстысты.
Адæймагмæ сæрыстырдзинад æмæ патриотизмы æнкъарæнтæ гуырын кæнынц Петр Павленкойы уыцы фыдæвзарæн рæстæг загъд ныхæстæ: «Ироны ном цытимæ дзурынц æппæт фронты дæр, уымæн æмæ ирæттæ сæхи равдыстой хъæбатыр æмæ намысджын хæстонтæй». Мæнæ куыд фыста газет «Правда» та 1944 азы 8-æм июны: «Сыны осетинского народа в борьбе с гитлеровскими захватчиками показали образец героизма и мужества».
Фæлæ куыдфæнды ма уæд, кæддæр кæрон æрцыд уыцы æвирхъау сау бонтæн. Ирыстоны хæстонтæй бирæтæ баисты царæфтыд – сæ рæсугъд бæллицтæ ахастой семæ. Йæ хъул сахъ кæмæн абадт, уыдон æрыздæхтысты хæстæфхæрдæй, фæлæ уæлахиздзаутæй. Сæ фæллад нæма суагътой, афтæ та ныллæууыдысты ног цард, сабыр дуг аразыныл. Сæ фыдæбоны фæстиуджытæ адæмæй не сты рох. Кæд нæ ветерантыл азтæ сæ уæз æруагътой, сæ хæстон хъæдгæмттæ сæ тыхсын кæнынц, уæддæр дзы бирæтæн нæ мынæг кæны сæ патриотон куыст фæсивæды ʼхсæн.
Цæгат Ирыстоны ахæм скъола нæ разындзæн, сæ хæстон фæндæгты тыххæй кæм нæ радзырдтой. Куыстой æмæ кусынц нæ адæмы удварнæн. Уыдон цыдысты хæсты цæхæрмæ – бирæтæ бархи, барвæндонæй. Цыдысты æрцу æмæ ма ʼрцуйы фæндагыл. Сæ цард æмæ курдиат нывондæн æрхастой Фыдыбæстæ, Сæрибар æмæ Намысæн.
Йæ цæфтæн хохау фидар чи уыди, йæ рыстыл цæстысыг чи никуы æркалдта, уыцы салдат куыдта Уæлахизы цинæй. Куыдтой нæ бæстæйы адæмты минæвæрттæ сæ иумæйаг Уæлахизы цинæй, хæлардзинад, æфсымæрдзинад кæй фæуæлахиз, уый цинæй.
Уæлахиздзаутæ… Ирвæзынгæнджытæ… Мæлæтæй… Цагъары къæлæтæй… Æнусты худинагæй. Афтæ хуыдтой советон адæмы уыцы бонты æппæт дунейы дзыллæтæ. Уæ кад мыггагмæ баззайдзæн цæргæйæ.
Хæст фæцис. Æрцыд Уæлахиз, дзыллæтæ тохы уæззау азты кæмæ æнхъæлмæ кастысты, уыцы Уæлахиз. Кæрон нал уыдис адæмы цинæн!
КЪУДУХТЫ Маринæ