Ирон адæммæ цы бирæ бæрæгбæттæ ис, уыдонæн сæ сæйрагдæртæй иу у Бынаты Хицауы æхсæв. Ацы аз æрхауд 11 январмæ, æмæ уын нæ зынаргъ газеткæсджытæ, ацы бæрæгбоны фæдыл уæ размæ хæссæм чысыл афæлгæст.
Ацы бæрæгбон фæкæнынц тьæнджы мæйы фыццаг кæнæ дыккаг къуырийы æртыццæг æхсæв. Ирон адæмы уырнындзинадмæ гæсгæ, алы хæдзар, алы бинонтæн дæр ис йæхи бардуаг. Æмæ цæмæй дæ бынаты амондджынæй, æнæнизæй, æнæфыдбылызæй цæрай, уый тыххæи йыл дæхи бафæдзæхс, дæ кæстæрты тыххæй йæм батабу кæн.
Ирон адæм ын циндзинады алы фынгыл дæр арынц йæ ном, лæгьстæ йын кæнынц, цæмæй сæ йæ хорзæх уа.
Раздæр-иу Бынаты Хицауы æхсæвмæ снывонд кодтой кусæрттаг: сæгь кæнæ фыс, ныр арæхдæр аргæвдынц карк кæнæ уасæг. Нывондаг кусарт кæнæ маргь фыхтой афтæ, йæ уæнгтæ æнæхъæнæй куыд баззадаиккой.
Куы-иу сфыхт, уæд-иу дзидза сивыры кæнæ æндæр исты кæхцмæ систой, истæмæй-иу æй æрæмбæрзтой, чъиритæ, нозт йæ цуры, æмæ-иу бинонты хистæр скуывта:
– О Бынаты Хицау, дæ хорзæх нæ уæд! Рæдийын нæ ма бауадз, фыдæхæй нæ бахиз. Адæймагæй, бæхæй, фосæй – нæ сæртæ де уазæг уæнт. Нæ зæрдæбын куывд нын фехъус, нывондæй, хойрагæй, нозтæй дын цы сцæттæ кодтам, уыдон дын барст уæнт. Нæ фæстаг фиддон дын ма фæуæнт…
Бынаты Хицауы æхсæвы бæрæгбонмæ цы сцæттæ кæнынц, уыдонæй æцæгæлонæн хæрыны бар нæй. Уыцы бон уазæгуаты цæуын дæр аив нæу.
Хæйрæджыты æхсæв
Кæддæр, дам, адæм æмæ хæйрæджытæ иумæ цардысты, сæ ныхас кæрæдзиуыл бадт, фæлæ иурæстæджы фæныхмæ сты, æмæ кæд Уастырджи хæйрæджыты фесæфта, уæддæр сæ адæм тарстысты æмæ сын сæрмагондæй сæ ном ардтой.
Йæ фадат кæмæн амыдта, уый æргæвста сæгь. Сæгь, дам, хæйрæджыты сфæлдыст у æмæ уый адджындæрæн исынц. Чи та-иу аргæвста фыс, уасæг кæнæ карк. Цы-иу аргæвстой, уымæн-иу йæ туг рауагътой иу ранмæ æмæ-иу æй арф баныгæдтой, кæнæ-иу æй цæугæдоны ауагътой, куыдз кæнæ дзы гæды куыд нæ фæхъæстæ уыдаид, афтæ.
Æмбисæхсæв-иу хæдзары бинонтæ чысылæй-стырæй кæртмæ рацыдысты. Афтæ дзырдтой, зæгьгæ, дам, уыцы рæстæг хæйрæджытæ хæдзары февзæрынц, ацаходынц кувинæгтæй æмæ æрбайсæфынц.
Иуцасдæр-иу хæдзары бинонтæ кæрты алæууыдысты, стæй-иу мидæмæ хæдзармæ бацыдысты.
Бынаты Хицауы æмæ Хæйрæджыты æхсæвы бæрæгбæттæ дзурынц ууыл, æмæ алы хæдзар, алы бынатæн дæр ис йæхи хæрзаудæг бардуаг æмæ хæйрæджы хай. Бынаты Хицауы бардуагмæ батабу кæн, цæмæй дæ хæдзар, дæ бынат амондджын уа, йæ хорзæх уа бынаты. Дæ бынат бафæдзæхс хæйрæджытыл, цæмæй йæм хæстæг ма цæуой, хæдзарæн фыдбылыз ма хæссой.
Хæйрæджыты æхсæв ныр дæр бирæтæ бæрæг кæнынц. Аргæвдынц уасæг кæнæ карк. Цы хæринаг конд æрцæуы, уымæй хъуамæ бинонтæ йеддæмæ мачи фæхъæстæ уа.
КЪУДУХТЫ Маринæ